In de Zorgthermometer Inzicht in de ouderenzorg kijken we naar de kosten van zorg voor ouderen in het verleden en de toekomst. Het gaat natuurlijk niet alleen om cijfers. Het draait vooral om de mens. Roger Ruijters was ten tijde van dit interview voorzitter raad van bestuur van MeanderGroep Zuid-Limburg met een duidelijke visie op de toekomst van de ouderenzorg.
Op je oude dag nog lekker thuis wonen en daar de zorg krijgen die je nodig hebt. Wie wil dat nu niet. Door de vergrijzing en de stijgende kosten dreigt de ouderenzorg onbetaalbaar te worden. Dat ondervond de MeanderGroep ook. Ruijters: ”De meeste thuiszorgorganisaties worden betaald voor de productie die zij realiseren, de welbekende 5-minutenregistratie. Wij werkten zeer doelmatig en toch dreigden we financieel gezien door het ijs te zakken. Wij gingen op zoek naar een andere vorm van bekostiging waarbij niet de productie maar het resultaat telt, en zijn uiteindelijk een pilot gestart met CZ en VGZ. Het komt erop neer dat wij nu een lumpsumfinanciering per cliënt per maand ontvangen en daarvoor leveren we alle zorg. Daarbij benutten we de kracht die onze cliënten nog hebben. We zorgen dus niet meer vóór iemand, we zorgen dat iemand iets weer zelf kan en verhogen zo de kwaliteit van leven. Bijvoorbeeld door de inzet van technologie. Dit heeft meerdere voordelen. Enerzijds behouden ouderen zo hun eigenwaarde en blijven zij baas over hun eigen leven en agenda. Anderzijds: doordat we de zorg anders organiseren gaan de kosten omlaag en daarmee ook de druk op de arbeidsmarkt. Het mes snijdt dus aan 2 kanten; het is goed voor onze organisatie en goedvoor de mens.
Dansen met de klant
Nadat we met de zorgverzekeraars de afspraken gemaakt hadden voor deze pilot, was de volgende stap om onze thuiszorgmedewerkers mee te krijgen. Dat viel in het begin niet mee, want zij hadden het gevoel dat dit een verkapte bezuiniging was. Dat is het niet. Wat het wel is, is dat niemand anders dan de wijkverpleegkundige en de cliënt samen bepalen welke zorg iemand nodig heeft. Daarmee geven we onze wijkverpleegkundigen hun autonomie terug. Onze medewerkers hebben de beschikking over een grote tas, een toolkit. Samen met de cliënt kijken ze bij de intake wat er nodig is om waardevolle zorg te leveren op basis van wat iemand nog kan. Soms is dat een technologisch hulpmiddel, een andere keer is dat iemand leren om bepaalde taken (weer) zelf te doen. Hele basale dingen, zoals afwassen of een gehoorapparaat in doen. Hierdoor vervalt een deel van de werkzaamheden van de huishoudelijke thuishulpen en helpenden. Om te voorkomen dat zij boventallig werden, is een groot deel van hen de afgelopen jaren opgeleid tot verzorgende en zelfs verpleegkundige. Alle wijkverpleegkundigen zijn getraind om als coach het zorgtraject te begeleiden. ‘Dansend’ met de klant, als een sterke en leidende danspartner, die de ander soepel en zonder op de tenen te trappen in de gewenste richting stuurt. Dit was even wennen voor zowel onze medewerkers als onze cliënten. De klanttevredenheid is na een kleine dip nu zeer hoog, we scoren een 8,2. Ook medewerkers voelen zich inmiddels als een vis in het water bij deze manier van werken. Niet voor niets zijn we uitgeroepen tot beste werkgever in Limburg.
Zorgondernemerschap in optima forma
De pilot is zeer succesvol. Dit is zorgondernemerschap in optima forma. Niet alleen hebben we het aantal uur zorg per cliënt afgebouwd van meer dan 15 naar 9,8 uur per maand per cliënt. We voorkomen ook 40 tot 60 ziekenhuisopnames per maand, doordat er een wijkverpleegkundige aanwezig is op de spoedeisende hulp en bij de huisartsenpost. We hebben geen wachtlijsten voor thuiszorg en nemen iedereen aan, ongeacht de aard en intensiteit van de zorgvraag. Ook cliënten die niet meegaan in de proef, omdat zij niet verzekerd zijn bij CZ of VGZ, profiteren want we werken ook voor hen doelmatiger en slimmer. Uiteraard rapporteren we regelmatig aan de zorgverzekeraars over bijvoorbeeld gewerkte uren – we schrijven nog wel steeds tijd, maar nu regelarm – , klanttevredenheid, het gebruik van de hulpmiddelen en het aantal klanten. CZ en VGZ zijn net als wij erg tevreden met de uitkomsten: de best passende zorg tegen lagere kosten.
Alleen maar voordelen
Het is goed mogelijk dat deze manier van bekostiging in de toekomst landelijk uitgerold wordt. Daar is dan nog wel wat denkwerk voor nodig. Wij ontvangen in de proef een vast bedrag per cliënt per maand. Voor de meeste thuiszorgorganisaties is het een uitdaging om voor dat bedrag kwalitatief goede zorg te leveren. Zij zullen ingrijpend moeten reorganiseren. Toch is die transformatie in de thuiszorg noodzakelijk. Deze manier van bekostigen haalt de perverse prikkel weg. Het heeft alleen maar voordelen: geen verspilling van schaarse menskracht, tevreden medewerkers, minder kosten, hogere klanttevredenheid en het belangrijkste: een betere kwaliteit van leven voor de cliënt. Ik zie daarnaast ook nog mogelijkheden voor een ontschotting van het stelstel. Niet alleen qua bekostiging. Ook de wijkverpleegkundige kan over de schotten heenkijken en bijvoorbeeld ook indiceren voor huishoudelijke hulp of dagbesteding. De wijkverpleegkundige als regisseur van zorg, die regelt wat iemand nodig heeft. Ongeacht uit welke potje de financiering komt dus. Daarmee ontstaat er ook meer synergie tussen intra- en extramurale zorg. En daar wordt iedereen beter van.”
Download de Zorgthermometer Inzicht in de ouderenzorg rechts op deze pagina.
Spuiten en slikken via de computer
Ruijters: “Een mooi voorbeeld van een slimme technologische oplossing is screen-to-screen. Hiermee geven we diabetespatiënten, die wel zelf de insuline kunnen inspuiten maar moeite hebben met het juist instellen of aflezen van de waardes op de insulinepen, de regie terug. Deze groep krijgt een tablet waarmee contact gemaakt kan worden met de wijkverpleegkundige. De wijkverpleegkundige kijkt op afstand mee hoeveel insuline nodig is. Door de insulinepen voor de webcam te houden, kan de wijkverpleegkundige aflezen of de juiste hoeveelheid insuline ingesteld is. Een ander mooi voorbeeld is een elektronische medicijndoos die op het juiste moment de juiste medicatie verstrekt. Dankzij de inzet van dit soort slimme oplossingen hoeft de wijkverpleegkundige niet meerdere malen per dag naar dezelfde cliënt voor een relatief simpele handeling. Dit bespaart tijd en geld. Voor de cliënt is het ook fijn, want die hoeft niet thuis te blijven. De medicijndoos en het scherm kunnen immers mee."
