Intensive Home Treatment (IHT) is een intensieve vorm van ambulante behandeling, die wordt ingezet als er een crisissituatie is of dreigt en reguliere zorg onvoldoende is. IHT is de crisisdienst nieuwe stijl en komt dus ook in de plaats van de crisisdienst. Ronald Luijk, consultant bij Vektis, en Bas van Wel, voorzitter van het Platform IHT, bespreken de ins en outs van deze behandelvorm.
"Toen ik 20 jaar geleden voor het eerst kennismaakte met een gesloten ggz-afdeling schrok ik daar erg van. Diep triest vond ik het. Ik vroeg mijzelf direct af: worden mensen hier beter dankzij of ondanks deze afdeling?” Bas van Wel is nu directeur Zorg bij Dimence in Overijssel. Destijds was hij aan het werk als psychiater op een gesloten afdeling voor acute psychiatrische crises. ”Dit kan en moet anders en beter dacht ik toen. We zijn nu 2 decennia verder. Gelukkig is de ambulantisering in beweging en zijn er andere mogelijkheden. Toch kunnen veel organisaties daar wat mij betreft nog harder in mee.”
Een IHT-team bestaat uit een psychiater, een psycholoog, een arts-assistent en (sociaal-psychiatrische) verpleegkundigen. Zij staan 24/7 voor de patiënt klaar. Eén van de belangrijkste taken van het team is de poortwachtersfunctie: het wel of niet opnemen van een patiënt. Het IHT-team speelt ook een centrale rol bij de keuze om een opname te beëindigen. De ambulant behandelaar, politie of huisarts indiceert voor IHT. Soms is een patiënt al in zorg en heeft hij of zij tijdelijk extra zorg nodig. Ook patiënten die nog geen ggz krijgen zijn welkom. IHT biedt hen een intensieve start, aansluitend lopen zij mee in het ‘normale’ ambulante traject. Van Wel: “Voor de goede orde: IHT helpt je niet per se van je stoornis af. Het helpt je primair om uit een crisissituatie te komen. En zonder opname dus.”
Gemor
IHT wordt nu enkele jaren binnen Dimence als behandelvorm aangeboden. Van Wel: “In het begin was er wel wat gemor onder het personeel. Als je werkt met IHT kan niet meer iedere psychiater of klinisch psycholoog een opname indiceren. Dat is een taak die voorbehouden is aan het IHT-team onder verantwoordelijkheid van de IHT-psychiater. De ‘overige’ psychiaters zagen dit aanvankelijk als een verlies. Inmiddels is iedereen ‘om’. Ambulantiseren zit in het DNA van onze organisatie. We hebben met alle ontwikkelingen op dat gebied meegedaan. Van werkvloer tot Raad van Toezicht, iedereen hier heeft een visie op ambulant behandelen. We kijken daarbij naar de gehele keten van hulpverlening. En omdat er duidelijke afspraken gemaakt worden, zowel binnen het team als met de patiënt, weet iedereen waar hij aan toe is. Dit brengt rust, tevreden patiënten en tevreden personeel. We voorkomen heel actief dat IHT door huisartsen of andere verwijzers wordt ‘misbruikt’ om de ook bij Dimence bestaande wachtlijsten te passeren. Als we dat niet doen, dan wordt IHT niet ingezet waar het voor bedoeld is: mensen in zeer ernstige crisis. We werken er ook hard aan om te zorgen dat het IHT-team zelf geen wachtlijst krijgt. Om dit te bereiken nemen ambulante teams patiënten die vanuit een IHT-team naar hen toekomen met voorrang in zorg. Daardoor is er altijd capaciteit in het IHT-team.”
“IHT helpt je primair om uit een crisissituatie te komen”
Minder bedden
Dat klinkt allemaal heel mooi, maar werkt het ook? Van Wel: “Uit de praktijk weet ik dat het werkt. Bij Dimence hebben we minder bedden in gebruik dan voorheen en het gebruik daarvan ligt lager. Ook is de groep die langdurige opname nodig heeft enorm aan het slinken. De gemiddelde opnameduur in de acute psychiatrie is in het afgelopen jaar omlaaggegaan van 34 naar 17 dagen. Daarnaast, en dat is misschien nog wel het belangrijkste, geven patiënten zelf aan dat ze blij zijn dat ze thuis kunnen herstellen. Het geeft ze zelfvertrouwen, want ze komen er zelf doorheen. En omdat opname niet nodig is lopen patiënten minder schade op. Mensen die niet worden opgenomen ondergaan ook geen dwangbehandelingen. We zien in ons werkgebied en ook in onze cijfers dat het aantal dwangopnames en -behandelingen fors dalen. Dat komt mede door IHT. Of dit standhoudt op de langere termijn zijn we aan het onderzoeken.” Ronald Luijk is consultant ggz bij Vektis. “In het onderzoek naar praktijkvariatie kan Vektis inzicht geven in de relatie tussen de geleverde zorg en mogelijke vervolgzorg door middel van indicatoren. Bijvoorbeeld keren patiënten terug in zorg, worden ze alsnog opgenomen of raken ze in crisis.”
Bas van Wel is ook voorzitter van het Platform IHT. Bij het Platform zijn inmiddels 22 ggz-instellingen aangesloten. Kennis uitwisselen over IHT is het primaire doel. Na het succes van FACT (1) voor de groep mensen met langdurige en ernstige psychiatrische aandoeningen, ontstond de behoefte iets dergelijks ook in de kortdurende zorg aan te kunnen bieden. De oorsprong van IHT ligt in Engeland, waar Crisis Resolution Home Treatment (CRHT) wordt aangeboden. Samen met medewerkers, cliënten en familievertegenwoordigers is het model opgezet en eind 2012 is het eerste IHT-team gestart in Nederland. Het Platform heeft in april 2017 een handboek helpen verschijnen. Hierin staat een beschrijving van wat IHT is en hoe een behandeling eruit kan zien. Het Platform werkt aan een wetenschappelijke onderbouwing van dit IHT-model. Van Wel: “Er zijn inmiddels veel teams die werken met IHT, maar we zijn er nog niet. Het Platform maakt zich hard voor meer modelgetrouwe IHT in Nederland. Als we dat doel bereiken, dan zal dit bijdragen aan het tegengaan van praktijkvariatie binnen de ggz. Als je als ggz-instelling wilt ambulantiseren, dan begint het met het opbouwen van ambulante voorzieningen waaronder IHT en volgt de beddenreductie. Omgekeerd is onverantwoord.”
(1) Flexible Assertive Community Treatment, deze methode is gericht op het verminderen van de symptomen en leren omgaan met de aandoening. Hierdoor worden crisis en opname vaker voorkomen.
Dit artikel is afkomstig uit de Zorgthermometer ‘Inzicht in de geestelijke gezondheidszorg’.
