In 2017 waren er ruim 200.000 patiënten die langdurig opioïden gebruikten. Opioïden zijn zeer sterke pijnstillers. Het totaal aantal gebruikers nam toe van 650.000 in 2010 naar ruim 1 miljoen in 2017, een stijging van 55%. Dit werd met name veroorzaakt door een verviervoudiging van het gebruik van oxycodon. In Europa neemt Nederland, van landen met het hoogste opioïdgebruik, met plek 9 een prominente plaats in als grootgebruiker. Dit alles blijkt uit wetenschappelijk onderzoek van Zorgverzekeraars Nederland (ZN), in samenwerking met onder meer Vektis Intelligence, dat vandaag is gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.
Door een beperkt inzicht in cijfers en details was het voor artsen en beleidsmakers tot nu toe niet duidelijk of en zo ja, in welke mate opioïdgebruik in Nederland problematisch is. Het doel van het onderzoek was om op basis van declaratiegegevens van zorgverzekeraars vast te stellen hoe het totale gebruik aan opioïden in Nederland zich in de periode van 2010 tot 2017 heeft ontwikkeld. Het onderzoek geeft inzicht in lang- versus kortdurend gebruik, of het gebruik leeftijd- en geslachtsafhankelijk is en wie de voorschrijvers zijn.
Langdurig gebruik opioïden neemt toe
In 2010 waren er 135.000 patiënten die langdurig opioïden gebruikten, in 2017 was dit toegenomen tot meer dan 200.000. De verhouding tussen kort- en langdurend gebruik bleef in de periode 2010-2017 gelijk. Langdurige gebruikers van opioïden waren met name te vinden in een aantal grensgebieden in het noorden en zuiden van ons land.
Vrouwen en ouderen gebruikten vaker opioïden
Het onderzoek laat zien dat 60% van de opioïdgebruikers vrouwen zijn en 40% mannen. Daarnaast is te zien dat ouderen vaker opioïden gebruikten dan jongeren. In de leeftijdscategorie 85+ had in 2017 bijna 1 op de 5 verzekerden minstens 1 voorschrift voor een opioïd. In de leeftijdscategorie 18-55 jaar gebruikte 1 op de 20 verzekerden een opioïd. Het percentage opioïdgebruikers van de totale bevolking nam toe van 3,9% in 2010 tot 5,8% in 2017.
Meeste voorschriften door huisartsen en grote toename specialisten
Opioïden werden veruit het meest voorgeschreven door huisartsen. In 2017 schreven huisartsen 82% van de opioïden en 74% van de oxycodon voor. De hoeveelheid oxycodon die door medisch specialisten, vooral (orthopedisch) chirurgen en internisten, werd voorgeschreven steeg in de periode 2010-2017 van 2,8% naar 14,2%.
