Geïnspireerd door het ERGO-onderzoek naar de gezondheid van inwoners van de wijk Ommoord, onderzocht Vektis de meest voorkomende chronische aandoeningen bij 40-plussers in Nederland. Wij keken in ons onderzoek naar de 5 meest voorkomende chronische ziektes in Nederland: hart- en vaatziektes, kanker, diabetes, COPD/astma en dementie/Parkinson. We sluiten hiermee zoveel als mogelijk aan bij de chronische aandoeningen zoals gedefinieerd in het ERGO-onderzoek. Voor deze factsheet vormden de declaratiedata van ruim 9 miljoen 40-plussers de basis. We keken naar de medicijnen die deze groep gebruikt en voor welke chronische aandoening ze een bezoek brengen aan het ziekenhuis en de huisarts. De resultaten van ons onderzoek staan in deze factsheet.
Factsheet Chronische aandoeningen bij 40-plussers
Deel dit bericht via
Bijna 20% van de veertigers en 90% van de tachtigers heeft een chronische aandoening
4,8 miljoen vrouwen en 4,5 miljoen mannen zijn 40 jaar of ouder. Dat zijn 9,3 miljoen Nederlanders. Van de veertigers heeft ruim 80% geen enkele chronische aandoening. Bij de 80-plussers is dat nog maar 13%. Hoe ouder iemand wordt, des te vaker men met 1 of meerdere chronische aandoening(en) te maken krijgt. We zien dat vrouwen iets vaker een chronische aandoening hebben dan mannen.
In de figuur hiernaast zie je hoeveel procent van de 40-plussers 1 of meer chronische aandoeningen heeft. Navigeer hiervoor met je muis over de figuur.
Hart- en vaatziekten komen het meeste voor
Zoals eerder vermeld keken wij naar de 5 meest voorkomende chronische aandoeningen in Nederland: kanker, diabetes, COPD/astma (longziektes), dementie/Parkinson en hart- en vaatziekten. We hanteren een ruime definitie voor de categorie hart- en vaatziekten: het is een verzameling aandoeningen aan het hart- en vaatstelsel, waarbij we ook alle mensen meetellen die medicatie gebruiken voor het verlagen van de bloeddruk of het cholesterol. Het is dus niet vreemd dat deze de top 3 aanvoert, 38,5% van de 40-plussers heeft dit. De top 3 van meest voorkomende chronische aandoeningen bestaat verder uit diabetes (10%) en kanker (9,7%).
Hoe gezond zijn de 40-plussers in de gemeente waar jij woont?
Mensen met 1 chronische ziekte krijgen er vaak een 2e of 3e (levensverkortende) chronische aandoening bij. De meeste 40-plussers met 3 of meer chronische aandoeningen vinden we in enkele Groningse gemeentes. In Midden-Delfland, Lansingerland en op de Waddeneilanden wonen procentueel gezien de minste mensen met 3 of meer chronische aandoeningen.
Klik op je woonplaats en ontdek hoe hoog of laag dit percentage in jouw gemeente is.
Mensen met COPD/astma hebben ook vaak diabetes en kanker
We onderzochten ook welke combinaties van aandoeningen het meest voorkomen onder 40-plussers met 3 of meer chronische ziektes. De combinatie hart- en vaatziekten, diabetes en COPD/astma komt het meest voor onder 40-plussers (120 duizend). Daarna volgt de combinatie hart- en vaatziekten, diabetes en kanker (117 duizend). 1.274 40-plussers hebben alle 5 de door ons onderzochte chronische aandoeningen.
Mannen hebben relatief gezien vaker diabetes, vrouwen vaker dementie
Diabetes komt bij mannen vaker voor dan bij vrouwen. Vanaf het 50ste levensjaar stijgt het percentage mannen met diabetes hard. Dementie/Parkinson komt juist vaker voor bij vrouwen. Hier zien we een flinke stijging van het aantal vrouwen met dementie/Parkinson vanaf hun 80ste levensjaar. Lees hieronder meer over de oorzaak van het hoge percentage vrouwen met dementie.
Vaker 3 of meer chronische aandoeningen bij het klimmen van de jaren
Het percentage mensen met 3 of meer chronische aandoeningen stijgt met het klimmen van de jaren. 13% van de mensen in de leeftijdscategorie 80 t/m 89 jaar heeft 3 of meer chronische aandoeningen. Bij 90-plussers is dat 'nog maar’ 9%. In de figuur hiernaast zie je het percentage mannen en vrouwen met 3 of meer aandoeningen. Navigeer met je muis over de figuur voor meer gedetailleerde inzichten per levensjaar.
1 van de conclusies uit het ERGO-onderzoek is dat mensen die gezond leven pas op latere leeftijd te maken krijgen met een chronische aandoening. De eerste chronische ziekte die men dan krijgt op hoge leeftijd is vaak dementie. Wij zien dat ook terug in ons onderzoek: het zijn de overlevers (‘survival of the fittest’) die na hun 80ste dementie ontwikkelen.
6% van 40-plussers in Laren heeft dementie/Parkinson
Dementie is een veel voorkomende ziekte. Gemiddeld heeft 3% van de 40-plussers deze aandoening. Er zijn gemeentes waar die percentages veel hoger zijn: in Laren bijvoorbeeld (6%). Op Schiermonnikoog is dat slechts 1%.
Bekijk in de figuur hiernaast hoeveel procent van de 40-plussers in jouw woonplaats dementie/Parkinson heeft. Klik hiervoor met je muis in de kaart.
Er is vanzelfsprekend een verband tussen het aandeel dementie/Parkinson en het percentage 80-plussers in een gemeente: hoe hoger het percentage 80-plussers, hoe hoger het percentage mensen met deze aandoening.
In Nederland is ongeveer 9% van de 40-plus populatie ouder dan 80 jaar. In Laren is dat bijna 17%, op Schiermonnikoog 12%. Van die 80-plussers heeft in Laren 24% dementie/Parkinson, op Schiermonnikoog 8%. Landelijk gezien is dat 19%.
“Fantastisch dat Vektis dit onderzoek onder een breder publiek heeft gedaan”
Arfan Ikram is hoogleraar en hoofd van de afdeling epidemiologie van de Erasmus Universiteit. Ikram is tevens onderzoeksleider van het ERGO-onderzoek, een onderzoek waarbij 9.000 inwoners van de Rotterdamse wijk Ommoord sinds 1989 gevolgd worden. Het onderzoek laat zien wat gezond leven oplevert: 6 jaar langer leven, minder diabetes, hart- en longziektes. Maar ook: dementie op hoge leeftijd komt daarvoor in de plaats.
Geïnspireerd door ‘het Ommoord’-onderzoek keek Vektis naar 40-plussers in Nederland met 1 of meer chronische aandoeningen. We vroegen Ikram: hoe representatief is het Ommoord-onderzoek voor de rest van Nederland? “Ommoord is vrij representatief voor Nederland. Het is het fantastisch om te zien dat de uitkomsten van het Vektis-onderzoek de resultaten van het ERGO-onderzoek onderschrijven, ook al zijn er verschillen in de onderzoeksaanpak. Vektis kijkt met een bredere blik naar iedereen die een ziekte heeft. Wij kijken naar de nieuwe ziektegevallen sinds de jaren 90 en naar risicofactoren, zoals roken.“
Lees het artikel waarin Ikram reflecteert op de resultaten van het onderzoek van Vektis. Hierin lees je ook meer over het ERGO-onderzoek.
