Binnen de ggz bestaat een groep patiënten met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA). Deze patiënten hebben vaak een langere periode een psychiatrische stoornis, ondervinden daardoor langdurige beperkingen en hebben meerdere zorgbehoeftes. Ze zijn daardoor vaker langdurig in zorg. Om de zorg voor deze patiënten goed te organiseren, is gecoördineerde zorg van zorgnetwerken en professionals van belang. Daarnaast is het belangrijk om behandeling, begeleiding en ondersteuning in meerdere domeinen op elkaar af te stemmen. De zorg die de EPA-groep ontvangt, wordt bekostigd door gemeentes, zorgkantoren én zorgverzekeraars. In deze factsheet schetsen we een beeld van de zorg en zorgkosten van de EPA-groep door de jaren heen. De zorg die gemeentes bekostigen tonen we niet, omdat Vektis hier geen inzicht in heeft.
Factsheet ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA)
43% van de patiënten 6 jaar of langer in EPA-groep
EPA-patiënten zijn langdurig in zorg. Op basis van de criteria onderaan deze factsheet bepalen we wie in de EPA-groep valt. Iets minder dan de helft van de mensen in deze groep is in alle onderzochte jaren (2012 tot en met 2017) in zorg. Een deel van deze groep is al langer dan 6 jaar in de EPA-groep, maar Vektis kan niet verder dan 2012 terugkijken.
In totaal zijn er ongeveer 215.000 EPA-patiënten
Het totaal aantal patiënten in de EPA-groep door de jaren heen is licht gestegen, rond de 215 duizend personen. De meesten van hen worden niet opgenomen: ongeveer 187 duizend patiënten ontvangen alleen ambulante zorg in de ggz of Wlz. Ongeveer 28 duizend patiënten worden wel minimaal 1 dag per jaar opgenomen. Het aandeel patiënten dat wordt opgenomen daalt licht door de jaren heen (van 14,0% in 2015 naar 12,2 % in 2019). Dit heeft waarschijnlijk te maken met de ambulantisering in de ggz.
16% van de EPA-groep is nieuwe instroom
Ieder jaar stromen ongeveer 41 duizend mensen de EPA-groep in. 83% (ongeveer 35 duizend) van hen is echt nieuw in de EPA-groep, zij waren niet eerder EPA-patiënt. De overige 17% (ruim 7 duizend) is niet in het voorgaande jaar, maar wel eerder, deel van de EPA-groep geweest.
Elk jaar stromen ook ongeveer 41 duizend mensen uit de EPA-groep. Dit zijn niet per se dezelfde personen als de instromers. 83% van hen komt niet meer terug in de EPA-groep, 17% komt weer terug.
Schizofrenie meest voorkomende diagnose binnen EPA-groep
De groep patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening is divers van samenstelling. Mensen met psychotische aandoeningen zoals schizofrenie vormen de grootste groep. Maar ook mensen met een angst- en persoonlijkheidsstoornis en bipolaire stoornis, een depressie en/of een verslaving behoren tot de EPA-groep. In de figuur zie je welke diagnoses het vaakst voorkomen binnen de EPA-groep in 2017. Mensen kunnen meerdere diagnoses hebben in een jaar. Er is ook een aanzienlijke groep mensen die alleen medicatie hebben, en daarnaast geen behandeling.
In Boekel wonen relatief gezien de meeste EPA-patiënten
In Boekel (3,1%), Ermelo (2,7%), Renkum (2,6%), Assen (2,6%) en Zutphen (2,6%) is het percentage EPA-patiënten het hoogst. Op Vlieland (0,1%) en Ameland (0,5%) wonen relatief de minste EPA-patiënten. Ook in Rozendaal (0,5%) en Renswoude (0,5%) vinden we relatief gezien weinig EPA-patiënten. We hebben het percentage berekend op de volwassen populatie (18 jaar of ouder) van de gemeente. In gemeentes met relatief weinig inwoners en met een instelling waar EPA-patiënten verblijven, is het percentage EPA vaak hoger dan in een gemeente met relatief veel inwoners.
Navigeer met je muis over de landkaart en ontdek hoeveel EPA-patiënten er wonen in jouw gemeente.
Grote verschillen in zorguitgaven bij wel of niet opnemen van EPA-patiënten
De gemiddelde zorgkosten voor een EPA-patiënt zijn ongeveer 16 duizend euro. Er zijn grote verschillen in de zorguitgaven voor EPA-patiënten die wel of niet worden opgenomen. Wordt iemand niet opgenomen, dan zijn de uitgaven gemiddeld bijna 10 duizend euro per patiënt. Wordt iemand wel opgenomen, dan zijn de uitgaven gemiddeld ruim 58 duizend euro.
In de grafiek zien we de totale zorguitgaven van een EPA-patiënt. Deze zijn over de jaren (tussen 2015 en 2019) heen aardig stabiel. Het aandeel ggz-kosten neemt door de jaren heen iets toe (van 47% naar 50% van het totaalbedrag per patiënt). Ook het aandeel overige Zvw-kosten neemt toe (van 24% naar 26%). Hierbij gaat het bijvoorbeeld om ziekenhuiskosten. De kosten in de Wlz nemen juist iets af (van 29% naar 24%).
Definitie EPA-patiënt*
EPA-patiënten meegenomen in dit onderzoek zijn minimaal 18 jaar. Iemand is een EPA-patiënt wanneer hij of zij voldoet aan minimaal 1 van de volgende criteria:
- Een persoon heeft in de afgelopen 3 jaar in minimaal 1 jaar een diagnosebehandelcombinatie (DBC) schizofrenie gehad.
- Een persoon heeft voor elk van de afgelopen 3 jaar een DBC in de gespecialiseerde ggz of een product chronisch in de basis ggz. We bepalen het jaar op basis van openingsdatum van de DBC. Een aantal soorten DBC's wordt uitgesloten: korte DBC’s, diagnostiek, indirecte tijd en DBC’s alcohol en andere verslavingen en dementie/delirium. Met alleen deze DBC's voldoe je niet aan de criteria om in de EPA-groep te komen.
- Een persoon heeft in het jaar waar het om gaat een Zorgvraagzwaartepakket B in de Wlz ZZP-B (4 of hoger). Deze personen zijn langdurig opgenomen.
- Een persoon heeft in het jaar waar het om gaat een FKG bipolair of psychose. Dit betekent dat een persoon minimaal een bepaalde hoeveelheid medicatie voor een bipolaire of psychotische stoornis voorgeschreven krijgt.
*De definitie die hier gehanteerd wordt is van voor de invoering van het ZorgPrestatieModel (ZPM) van de GGZ (1-1-2022)
