Let op: eind 2021 hebben we een nieuwe methode geïntroduceerd om de dementiepopulatie te bepalen. Aanleiding was de constatering dat het doortrekken van de bestaande methode tot een onrealistische toename zou leiden, de neerwaartse bijstelling van de populatie door Alzheimer Nederland en – niet in het minst – de reacties van externe deskundigen en instituten zoals het RIVM op de methode. Onderstaande cijfers en figuren zijn nog gebaseerd op de oude methode. Zie voor actuele cijfers en een toelichting op de nieuwe rekenmethode deze factsheet.
Dementie heeft een grote impact op het leven van de personen die het treft – 280 duizend mensen in Nederland in 2018 – en hun haar naasten. Om de zorg voor de alsmaar groeiende groep mensen met dementie goed te organiseren zijn cijfers over het aantal patiënten en hun zorggebruik essentieel. Dankzij een nieuw model hebben wij alle mensen met dementie in de periode 2015-2018, op basis van hun declaratiedata, in kaart kunnen brengen. De inzichten uit ons onderzoek geven een betrouwbaar, actueel en integraal beeld van de dementiepopulatie in Nederland. Dat is uniek én heel waardevol.
Onderzoeksmethode Vektis
Vektis beschikt over alle zorgdeclaraties uit de zorgverzekeringswet (Zvw) en de wet langdurige zorg (Wlz). Op basis daarvan, anoniem en op geaggregeerd niveau, kunnen we een compleet beeld geven van de gedeclareerde zorg.
We hebben de dementiepopulatie vastgesteld door te bepalen welke declaraties uit onze data we kunnen beschouwen als een voorwaarde voor het hebben van dementie. Zvw-declaraties over wijkverpleging, geneesmiddelengebruik, ziekenhuisbezoek en ggz-gebruik gaven inzichten. Aangezien dementie een chronische aandoening is, hebben we bij het afbakenen van de dementiepopulatie 2018 gekeken naar alle declaraties in de periode van 2008 tot en met 2018. We keken daarnaast naar Wlz-indicaties en -declaraties. Vervolgens hebben we voor alle verzekerden van 40 jaar en ouder bekeken of zij aan 1 of meer voorwaarden of indicaties voldeden. Als dat het geval is rekenen we die persoon tot de populatie van mensen met dementie.
Vervolgens hebben we verschillende methoden gebruikt om met de grootst mogelijke zekerheid mensen toe te kennen aan de dementiepopulatie. Zo vergeleken we de dementiepopulatie met uitkomsten van andere (internationale) onderzoeken. Ook heeft Vektis de onderlinge samenhang van de voorwaarden voor het hebben van dementie onderzocht, omdat mensen vaak via meerdere criteria in de populatie zijn opgenomen. En tot slot hebben experts hun visie met ons gedeeld.
Dementiepopulatie en zorggebruik
Uit ons onderzoek blijkt dat in 2018 de totale groep van mensen met dementie in 280 duizend mensen omvat. Personen die gedurende het jaar 2018 voor het eerst gebruik maakten van zorg in verband met dementie zitten bij deze groep.
Dementie komt veel vaker voor bij vrouwen: 60% van de dementiepopulatie is vrouw, 40% is man. In absolute aantallen zien we een piek in het aantal mensen met dementie op 86 jaar. Ruim 13 duizend 86-jarigen hebben dementie, dit is 22% van het totaal aantal mensen van die leeftijd.
Niet alleen ouderen hebben dementie
Dementie treft niet alleen ouderen: ruim 24 duizend 40-65-jarigen hebben de aandoening ook. Onder jonge mensen komt dementie bij mannen iets vaker voor.
Figuur: Voorkomen van dementie bij mannen en vrouwen, per leeftijdscategorie
Thuis of in een instelling
196 duizend mensen met dementie wonen thuis. De gemiddelde kosten van de thuiswonende populatie (peilmoment laatste week januari 2018) bedragen ruim 23 duizend euro per persoon, waarvan ongeveer 13 duizend euro in de Zvw en 10 duizend euro in de Wlz. De Wlz kosten worden verklaard doordat een deel van de mensen Wlz zorg thuis ontvangt en doordat personen gedurende het jaar 2018 in een Wlz- instelling zijn gaan wonen.
Het zorggebruik van de groep die in een instelling woont is ruim 3 keer zo hoog als dat van de groep die thuis woont: bijna 71 duizend euro per persoon. Het grootste deel hiervan wordt gefinancierd vanuit de Wlz.
Volledig zorggebruik in beeld
Doordat we de dementiepopulatie nu al een aantal jaar in beeld hebben, kunnen we ook trends in de tijd volgen, voor de omvang en samenstelling van de dementiepopulatie én de ontwikkelingen in het zorggebruik. Met het oog op de verwachte toename van de dementiepopulatie door de dubbele vergrijzing in de periode tot 2030-2040 biedt dit waardevolle handvatten voor (lokaal) beleid.
“Hoewel er meerdere partijen zijn die inzichten bieden over de dementiepopulatie in Nederland, heeft Vektis deze groep het beste in beeld. Dit levert boeiende inzichten op voor onderzoek naar dementie. Daarom werken we als Vektis ook samen met partijen uit het dementie-veld, zodat de inzichten zo goed en veel mogelijk gebruikt worden voor het verbeteren en betaalbaar houden van dementiezorg. Hierbij willen we ons niet beperken tot Nederland. Om ook een bijdrage te leveren aan internationaal onderzoek naar hoe vaak dementie voorkomt, hebben we ook een Engels artikel geschreven over de dementieprevalentie in Nederland. Donderdag 30 juli 2020 geven mijn collega Ronald Luijk en ik ook een poster presentatie bij de Alzheimer's Association International Conference (AAIC).” – Henri van den Pol, senior data analist
In english:
Vektis defined the dementia population in the Netherlands for each year (in the period 2015 – now) based on healthcare claims. By establishing the group living with dementia in the Netherlands we can give factual numbers about prevalence, incidence. By combining with healthcare claims we also know healthcare consumption. We can get this insights on each required level: age, gender, region, living situation and so on. This is a huge potential for gaining new insights in dementia. Which will help to improve the quality and affordability of dementia care. We also like to contribute to international dementia research and collaborate with international researchers/institutes. Therefore we wrote an article in English about the prevalence of dementia in the Netherlands, you find this article below. On Thursday 30 July we give an poster presentation about this at the Alzheimer's Association International Conference (AAIC).
Download article Prevalence of dementia in te Netherlands (PDF)
