In de regio Noordoost-Friesland neemt het aantal 75-plussers met 74% toe tot 2050. Het aandeel 65-minners neemt met 7% af en de bevolking in zijn totale omvang krimpt fors, zo is de verwachting. De regio staat hiermee voor een enorme opgaaf, want de zorgvraag neemt flink toe, terwijl het zorgaanbod juist afneemt. Hoe bied je zo’n uitdaging het hoofd?
Jildou de Jong (regio-adviseur bij ROS Friesland), Margreet Jonker (wethouder in Achtkarspelen) en Ronald Wierstra (regiomanager gemeentes bij zorgverzekeraar De Friesland), 3 bevlogen en trotse Friezen, trekken samen op om de ouderenzorg in de regio toekomstbestendig te maken. “En dat gaat ons lukken.”
Kansregio Noordoost-Friesland
Jildou: “De komende jaren krijgt de regio Noordoost Friesland met ingrijpende demografische verandering te maken. Door de dubbele vergrijzing neemt het aantal (oudere) ouderen in de regio sterk toe, terwijl het aantal jongeren en volwassenen afneemt. Deze afname is zelfs zo sterk dat het totale inwoneraantal naar verwachting met bijna 12% krimpt. Nu telt de regio Noordoost Friesland nog 128 duizend inwoners. Naar verwachting is dit in 2050 gedaald tot 113 duizend. Er zijn straks dus veel meer ouderen die zorg nodig hebben. Tegelijkertijd neemt het aantal mensen dat voor hen kan zorgen af. Bovendien is de sociaaleconomische status (SES) hier lager dan elders in Nederland. Veel inwoners hebben 1 of meer chronische aandoeningen. De levensverwachting, in goede gezondheid, van inwoners met een lage SES ligt ongeveer 18 jaar lager dan voor inwoners met een hoge SES. Inwoners met een lage SES overlijden gemiddeld 7 jaar eerder.”
Ronald: ”Dit maakt Noordoost Friesland tot een kansregio. Vroeger werd dat een krimpregio genoemd. Welke naam je er ook aan geeft: het toekomstbestendig maken van de ouderenzorg in Noordoost Friesland staat hoog op de agenda. Want iedereen snapt met wat voor uitdaging we hier te maken hebben.”
Gedeelde smart
Ronald: “We geloven alle 3 in het delen van problemen en oplossingen. In samenwerking en samen zoeken naar het antwoord. ROS Friesland, de 6 Noordoost Friese gemeentes (Schiermonnikoog, Ameland, Dantumadeel, Noordoost Friesland, Tietjerksteradeel en Achtkarspelen) en De Friesland als grootste zorgverzekeraar in de regio hebben daarom de krachten en middelen gebundeld om de juiste zorg en ondersteuning op de juiste plaats te organiseren. Omdat vooruitgang begint met inzicht was het nodig ons een beeld te vormen van de zorgconsumptie in de regio. Zorg en ondersteuning, geleverd uit verschillende domeinen, komt samen achter de voordeur. En wil je het totaaloverzicht van al die zorg achter de voordeur, dan moet je bij Vektis zijn."
Margreet: “We hebben die data nodig. Hoe meer data, hoe beter we ons kunnen voorbereiden op de toekomst. Alles om grip te krijgen op de situatie. Pas daarna kun je nadenken over de mogelijkheden die je samen hebt. Waar richten we ons op? Welk type zorg is er nodig? Welke correlaties zien we tussen zorggebruik en de verschillende andere determinanten van (on)gezondheid? Welke vorm van preventie hebben we nodig? Hoe kunnen we de grootste gezondheidswinst boeken voor onze inwoners? Uiteraard is het dan ook belangrijk om te weten waar we ons geld aan uitgeven en waar het grootste potentieel zit. Door de samenwerking met Vektis is alle informatie beschikbaar om gericht interventies in te zetten én om de effecten hiervan te meten.”
Ronald: “Vektis ontwikkelde een dashboard voor ons dat een prachtig beeld geeft van de zorgconsumptie in de regio. We beschikken nu over een regiobeeld op 4 niveaus, we zoomen dus steeds verder in: de aantallen en kosten per wet, op zorgsoort, aandoening (zoals hart- en vaatziektes) en op diagnose (bijvoorbeeld beroerte). Daarnaast hebben we ook de achterliggende set aan data ontvangen, die we kunnen gebruiken voor verder onderzoek."
Data, dialoog & doen
Jildou: “Data is erg belangrijk voor samenwerkende partijen om gericht te werken aan toekomstbestendige zorg. Informatie over zorggebruik is daar een belangrijk onderdeel van. Samen met onder andere inzicht in de demografische verandering is dat de basis. Door vervolgens met regionale partners het gesprek over de data en de bijbehorende klantreis (de reis die de patiënt maakt langs diverse zorgsoorten) te voeren, ontdekken we trends en vormen we ons een beeld van de gezamenlijke opgave. De informatie in het regiobeeld is nu dus nodig om later het verschil te maken”.
Margreet: “Een mooi voorbeeld hiervan? Eenzaamheid komt veel voor bij mensen met dementie. Je kunt op papier bedenken dat je de familie en het netwerk van de dementiepatiënt inzet om iets aan die eenzaamheid te doen. Maar dan vergeet je dat we die familie en het netwerk misschien wel harder nodig hebben in de zorg zelf en dat we het zonder die mensen niet redden.”
Ronald: “In het kader van ‘data en dialoog’ presenteren we de resultaten na de zomer eerst aan de directbetrokkenen en vervolgens volgt er een hackaton, een datalab zoals Vektis dat zelf ook heeft. Datawetenschappers van onder meer de GGD, het Fries Sociaal Planbureau, RuG, gemeente, zorgverzekeraars en Vektis gaan aan de slag met de data en determinanten. Zij gaan op zoek naar trends, correlaties, afwijkingen, prognoses enzovoort. Die inzichten toetsen we vervolgens bij allerlei stakeholders. Dialoog is een iteratief proces. Het stopt dus niet na de hackaton.”
Margreet: “Wat we daarna letterlijk gaan ‘doen’ om de ouderenzorg toekomstbestendig te maken, dat is nu nog niet duidelijk. Het actieplan is het resultaat van de dialoog die door alle betrokken partijen wordt gevoerd op basis van de nu beschikbare informatie”.
Ronald: “We zijn koploper in Nederland met dit domeinoverstijgende regiobeeld. Zonder Vektis hadden we dit niet kunnen realiseren. En hoe mooi: op basis van ons project heeft Vektis van alle zorgverzekeraars de ruimte gekregen om het dashboard door te ontwikkelen voor andere regio’s. Daar zijn we hartstikke trots op.”
Margreet: “Zeker, en het toont aan hoe belangrijk het is data te bundelen. Ik hecht eraan te onderstrepen dat het heel mooi is dat Vektis dit met ons aan durfde. We zijn erg tevreden met het resultaat.”
V.l.n.r.: Ronald Wierstra, Jildou de Jong, Margreet Jonker
“Met behulp van vouchers beschikbaar gesteld door ZonMW vanuit het programma Juiste Zorg op de Juiste Plek (JZOJP), was voor eind maart met alle betrokkenen van dit project een tweedaagse hackathon bij Vektis in Zeist gepland. Deze kon door de coronacrisis geen doorgang vinden. Een online variant bood uitkomst, en het resultaat mag er zeker zijn. Dit is te danken aan de grote betrokkenheid en flexibiliteit vanuit de deelnemers van alle partijen.”- Ronald Luijk, productowner Patiëntstromen bij Vektis
