Factsheet ernstige psychische aandoeningen (EPA) in het zorgprestatiemodel

Nieuwe EPA-afbakeningscriteria merken minder mensen als EPA-patiënt aan

In 2023 tellen we 59 duizend mensen binnen de EPA-groep. In 2022 was het aantal 52 duizend. In de eerste helft van 2022 was het nog niet verplicht om de zorgvraagtypering aan te leveren. We denken dat daardoor het aantal mensen dat in 2022 aan alle criteria voldoet wat lager uitvalt. 

Het aantal mensen dat in 2022 én 2023 als EPA geteld werd is 35 duizend. Dat is 60% van het totaal van 2023.

De EPA-afbakeningscriteria die we hier hanteren geldt met terugwerkende kracht vanaf de invoering van het zorgprestatiemodel in de ggz in 2022. Deze definitie is in 2023 opgesteld door experts aan de gesprekstafel EPA.  

Met de oude criteria werden ruim 200 duizend mensen als EPA werden geteld. Zie verderop in deze factsheet. 

Disclaimer: In verband met verwachte doorontwikkeling van de zorgvraagtypering kunnen de criteria in de toekomst nog wijzigen. Ook gaan we in samenwerking met de experts in de gesprekstafel EPA aanvullende criteria uitwerken met als doel om de EPA-groep vanaf 2022 vollediger in beeld te krijgen.

Afbakening X - Psychische aandoening

Als basisgroep kijken we naar de mensen met zorgvraagtype 5 (zeer ernstig) tot en met 8 (zeer risicovol). Dit zijn 282 duizend mensen in 2023, nummer [1] in de grafiek. In totaal zijn er 755 duizend mensen binnen de groep X.

Mensen worden als EPA geteld als zij daarbij ook; 

• [2] behandeld zijn binnen de setting outreachende zorg (46 duizend); 
• [3] én minimaal 2 jaar ggz hebben gehad (186 duizend);
• [4] én door zorgverleners van tenminste 2 verschillende beroepsgroepen zijn behandeld (217 duizend);
• [5] én voldoen aan tenminste 1 van de volgende voorwaarden (214 duizend):
  • [5.1] ze hebben tenminste 10 consulten of groepsconsulten in het betreffende jaar gehad;
  • [5.2] ze zijn een keer opgenomen geweest in de ggz-behandeling;
  • [5.3] er is sprake geweest van verplichte ggz;
  • [5.4] er is sprake geweest van acute ggz;
  • [5.5] er is zorg vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) geweest.

Binnen deze groep zorgvraagtypen 5 tot en met 8 blijven 32 duizend mensen als EPA over [6], oftewel 11,4%.

Afbakening Z - Cognitieve beperking

Als basisgroep kijken we naar mensen met Z-zorgvraagtypen 20 en 21 (ernstige cognitieve beperkingen). Dit zijn 4,4 duizend mensen in 2023, nummer [1] in de grafiek. In totaal zijn er 13,5 duizend mensen binnen de groep Z.

Mensen worden als EPA geteld als zij daarbij ook; 

• [2] behandeld zijn binnen de setting outreachende zorg of multidisciplinaire zorg (2,6 duizend);
• [3] én minimaal 2 jaar ggz hebben gehad (2,3 duizend);
• [4] én door zorgverleners van tenminste 2 verschillende beroepsgroepen zijn behandeld (3,4 duizend);
• [5] én voldoen aan tenminste 1 van de volgende voorwaarden (2,6 duizend):
  • [5.1] hebben tenminste 10 consulten of groepsconsulten in dit jaar gehad;
  • [5.2] zijn een keer opgenomen geweest in de ggz behandeling;
  • [5.3] er is sprake geweest van verplichte ggz;
  • [5.4] er is sprake geweest van acute ggz;
  • [5.5] er is zorg vanuit de Wlz.   

Binnen deze groep blijven 900 mensen als EPA over [6], oftewel 20,5%.

Gemiddeld krijgt een EPA-patiënt in 2023 19,5 duizend euro aan ggz

De zorgkosten binnen de Zvw voor een EPA-patiënt in 1 jaar lopen sterk uiteen. Bij overgang naar de Wlz kan de zorg binnen de Zvw minder dan duizend euro zijn. De hoogste kosten zijn 369 duizend euro. De gemiddelde kosten bedragen 19,5 duizend euro per patiënt in het jaar 2023.

De EPA-patiënten die in dat jaar verblijf hebben gehad hebben gemiddeld hogere zorgkosten (49,5 duizend euro) dan EPA-patiënten zonder verblijf (8,7 duizend euro). 

In de grafiek is af te lezen dat 30,5 van de 43,6 duizend (70%) EPA-patiënten zonder verblijf minder dan 10 duizend euro aan zorgkosten binnen de Zvw hebben. Bij de 15,7 duizend EPA patiënten met verblijf is de spreiding breder. Veel hebben zorgkosten tussen 10 en 70 duizend euro. Maar ook in de groep met kosten boven de 70 duizend euro zitten nog ruim 3,2 duizend EPA-patiënten.