Volgende week publiceren wij de Zorgthermometer Inzicht in de ouderenzorg. We schetsen daarin een beeld van de ouderenzorg in Nederland. We kijken naar specifieke ouderenzorg, en ook naar algemene zorg waar ouderen gebruik van maken. Een voorbeeld daarvan is de geestelijke gezondheidszorg. Want net als jongere mensen kunnen ook ouderen te maken krijgen met psychische klachten zoals een depressie, angstklachten, somatisch onverklaarbare lichamelijke klachten (SOLK), psychose, schizofrenie of een persoonlijkheidsstoornis.
Psychische klachten bij ouderen
Vroeger dacht men dat bepaalde psychische klachten die mensen kregen op latere leeftijd hoorden bij het ouder worden. ‘Je zal ermee moeten leven’ was een regelmatig gehoorde uitspraak. In de afgelopen decennia is de kwaliteit van onderzoek en diagnostiek in de ouderenpsychiatrie sterk toegenomen. Inmiddels is duidelijk dat psychische klachten bij ouderen, zoals angstklachten en depressie, goed te behandelen zijn. Behandeling van psychische of psychiatrische klachten bij ouderen gebeurt overwegend in de thuissituatie. Een opname is vaak een kortdurende intensievere vorm voor behandeling.
De meest voorkomende behandelvormen zijn:
- cognitieve gedragstherapie bij angstproblematiek
- een combinatie van gesprekstherapie en medicijnen bij behandeling van depressie
Als de oudere in crisis raakt is aanvullend de inzet van een psychiatrisch verpleegkundige mogelijk. Bij deze Intensieve Thuis Behandeling (ITB), een variant van het Intensive Home Treatment model (IHT), kan er aanvullend en zo nodig meerdere malen per dag contact zijn met de oudere.
Inzet van de POH-GGZ
Bij beginnende klachten is de huisarts het 1e aanspreekpunt. Deze kan de oudere in contact brengen met een praktijkondersteuner ggz (POH-GGZ) die bij het overgrote deel van de huisartsenpraktijken aanwezig is. De praktijkondersteuner ggz ondersteunt de huisarts bij de begeleiding en behandeling van patiënten met psychische, psychosociale of psychosomatische problematiek.
Ouderen komen vooral bij een POH-GGZ voor een lang consult. Dat is een consult dat langer dan 20 minuten duurt. Ruim 32 duizend ouderen in de leeftijd van 65-74 jaar is voor een lang consult bij de POH-GGZ geweest. Dat is 1,7% van alle 65-74-jarigen. 85-plussers komen, zowel absoluut als relatief, minder vaak bij de POH-GGZ. Lange visites en telefonische consulten komen in die leeftijdsgroep relatief meer voor, al blijft het gebruik beperkt tot 0,5%.
De huisarts kan, eventueel geadviseerd door de POH-GGZ, iemand met matige psychische klachten doorverwijzen naar de basis ggz. In de basis ggz worden gesprekken gevoerd met een (gz-)psycholoog, psychotherapeut, psychiater of verpleegkundig specialist.
Is de psychische problematiek te zwaar of complex of spelen er meerdere soorten psychische klachten tegelijk, dan verwijst de huisarts of de basis ggz door naar de gespecialiseerde ggz. Hier is de behandeling intensiever en langduriger. Soms is zelfs een opname nodig.
Vooral ouderen in de leeftijdsgroep van 65-74 jaar ontvangen een lang consult bij de POH-GGZ, in 2016
Kort = minder dan 20 minuten, lang = langer dan 20 minuten
Gespecialiseerde ggz: 60 duizend ouderen
In 2016 hebben 18 duizend ouderen gebruikgemaakt van de basis ggz. Een veel groter aantal ouderen, 60 duizend, heeft een traject zonder opname in de gespecialiseerde ggz gevolgd. Voor depressie zijn 11 duizend ouderen behandeld, 7.500 voor delirium, dementie of andere cognitieve stoornissen en 5 duizend ouderen hebben te maken gehad met angststoornissen. Bijna 14 duizend ouderen hebben een korte behandeling gevolgd, zonder nadere informatie over de diagnose.
Ongeveer 7 duizend ouderen zijn enige tijd opgenomen geweest in een ggz-instelling. Hiervan zijn 2.100 ouderen behandeld voor een depressie en 1.100 voor delirium, dementie of andere cognitieve stoornissen.
Aantal ggz-patienten neemt met de leeftijd af
We zien over de hele linie van basis-ggz tot gespecialiseerde ggz dat vooral de volwassen populatie van 18-65 jaar gebruikmaakt van de ggz. Het aantal ggz-patiënten neemt met de leeftijd af. Opvallend is dat dit dalende beeld voor alle diagnosegroepen van toepassing is behalve bij de groep delirium, dementie of andere cognitieve stoornissen. Daar zien we een stijging van het aantal patiënten onder de ouderenpopulatie.
Totale kosten, percentage ouderen dat gebruikmaakt van ggz en de gemiddelde kosten per oudere
Meer weten over de ouderenzorg? Binnenkort verschijnt de Zorgthermometer Inzicht in de ouderenzorg. Abonneer je kosteloos op de Zorgthermometers van Vektis, dan heb je hem als eerste in je mailbox!
Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Dimence.
